Liczebność populacji hg I w przeszłości (11/2017; #3)

Rozwój liczebny populacji człowieka

Ustalenie ile nas było w przeszłości jest niezwykle trudne. Spisy powszechne w skali światowej to dopiero XX wiek. Badania genetyczne umożliwiają pewne szacunki, ale bardziej na zasadzie wzrostu lub zmniejszania się populacji, na podstawie szczątków reprezentantów, których kod DNA został zbadany. Tym niemniej brakuje punktu odniesienia. Gdybyśmy znali liczbę mieszkańców Ziemi 10 tysięcy lat temu, to łatwiej byłoby ustalić ile było np. 5 i 50 tysięcy lat temu.

Jedynym punktem „zaczepienia” jest liczba ludności Imperium Rzymskiego, a więc stosunkowo niedawno. Robili spisy powszechne i w zapisach są pewne informacje. Za panowania Augusta było wg różnych danych od 40 do 50 milionów mieszkańców imperium w Europie, Azji i Afryce.  W samej „rzymskiej” Europie około 20 milionów. Dla reszty Europy podaje się … kilka milionów, co jest absurdem. Ale to są liczby wymyślone przez kogoś. Szacuje, że ta reszta to drugie tyle. Zresztą podobnie szacuje się liczbę ludności Europy w okresach późniejszych,  zachodnia Europa jest dużo wyżej szacowana niż wschodnia. Przykładowo około roku 1000 ne podobno wschodnia część Europy liczyła około 8 milionów tyle co wówczas Francja. To jest niemożliwe w świetle wydarzeń historycznych – nieudanych prób zajęcia tych terenów przez Rzymian, Karola Wielkiego, Niemców itd.

Zamieszczone poniżej autorskie wykresy rozpoczynają się ok 70000 lat temu, po światowej katastrofie ekologicznej w następstwie wybuchu wulkanu Toba. Genetycy zakładają, że ludność prawie wyginęła, a na Ziemi zostało kilka tysięcy, maksymalnie 20 tysięcy osób. Przyjąłem jednak więcej – 40 tysięcy. Następny problem, to jak tę liczbę podzielić na kontynenty w tym Europę. Założyłem więc, że podobnie jak teraz czyli 10% przypada na Europę. Nie będę się rozwodzić dlaczego i jakie inne szacunki przyjmowałem. Naukowcy, którzy te liczby podają, np. że 10 tysięcy lat temu było ludzi 4-5 milionów, tez „wróżą” przyjmując modele statystyczne, niemniej akurat przyjąłem tę liczbę jako prawdopodobną. Cel mój jest jedynie taki, żeby patrząc na liczby uruchomić wyobraźnie w tworzeniu różnych scenariuszów wyjaśniających przeszłość.

Świat

Wykres pokazuje wzrost ludności z pewnymi zachwianiami w takcie maksimum ostatniego zlodowacenia ok. 20 tysięcy lat temu oraz katastrofy (uderzenie komety) ok 12 tysięcy lat temu. Nie było to jednak zdarzenia, które zachwiałyby populacją ludzi na Ziemi.

Europa

Do szacowania liczby ludności Europy na podstawie ustalonych wielkości dla populacji światowej konieczny są procenty udziału. W różnych okresach (po zasiedleniu Europy przez ludzi) przyjęto od 10% do 20% w zależności od warunków klimatycznych oraz migracji do Europy. Dynamiczny wzrost po okresie LGM to efekt klimatyczny w Europie, ale także na całej półkuli północnej.

Założono, że w tym okresie udział mieszkańców Europy w populacji światowej początkowo rósł, osiągając ok. 20% w epoce brązu, a następnie spadał do 15% około roku 1000 ne. Obecnie ten udział wynosi 10%. Spowolnienie przyrostu pomiędzy  1ne i 1000ne (wzrost o 50% w 1000 lat)  można tłumaczyć plagami i licznymi wojnami.

Rozwój liczebny populacji hg I

Haplogrupa I powstała około 40 tysięcy lat temu. Jej udział w męskiej populacji Europejczyków stopniowo rósł. Założono, że około 10 tysięcy lat temu wynosił 70%. Następnie spadał z powodu pojawienia się w Europie haplogrup R1a i R1b. Przyjęto, że w czasach Imperium Romańskiego wynosił  25-30%. Obecnie to niecałe 20%.

Rozwój liczebny populacji hg I2a-Dinaric

Brak jest danych pozwalających ocenić rozwój liczebny populacji hg dynarskiej. Dlatego rozpatrzmy kilka wariantów statystycznych. Wariant v1 zakłada równomierny wzrost, a v2, v3, v4 różny wzrost dynamiki w okresie od ok 1000 pne do 1500 ne. Mówimy o obszarze wschodniej Europy, gdzie na przełomie er żyło 5-10 mln mężczyzn i zakładając minimalny udział  I2 5%-10% to mamy 0,25-1 mln hg I2. Nie wiadomo ile z tego było z genami I2a-Dinaric. Ponieważ w okresie I tysiąclecia przed naszą erą pojawiło się wiele mutacji, należy zakładać, że populacja dynarska nie była mała. Wydaje się, że oprócz mutacji DinA, DinB i DinC  były inne oraz spora populacja bez mutacji (Y3120). Wszystkie zanikły lub są obecnie bardzo małe tak jak DinD, Disles i Isles. Brak obecnie innych istotnych mutacji świadczy z kolei, że rozwój populacji nastąpił po powstaniu mutacji DinA, DinB i DinC  (pomiędzy 500 pne a 1ne), a na to żeby były one znaczące potrzeba kilkaset lat.

W rezultacie należy założyć, że decydujący w rozwoju tej haplogrupy był okres począwszy od 500 roku ne (wariant v3), co oznacza, że około 1 roku ne haplogrupa dynarska liczyła w przybliżeniu 0,3 miliona mężczyzn.  Obecne liczy 24 miliony. 

Wariant 3

1000pne 50-100 tys. ¦  500pne 100-200 tys. ¦  1ne 200-400 tys. ¦ 500ne 400-600 tys. ¦ 1000ne 1-2 mln ¦ 1500ne 2-3 mln ¦  2000ne 24 miliony

vayda

3529total visits,1visits today